پوشش به روایت اقوام ایرانی

در کشورها و سرزمین‌های مختلف هر چه میزان اعتقادات و پایبندی به اصول اخلاق بیشتر بوده است میزان رعایت عفاف و حجاب در آن جامعه نیز کامل‌تر و هر چه میزان ایبندی به اصول اخلاقی کمتر، رعایت عفاف در آن جامعه نیز کمرنگ‌تر بوده است.

در کشور ما نیز از قبل از اسلام مسئله حجاب و پوشش زنان وجود داشته و بررسی‌های تاریخی و آثار به جای مانده از ایران باستان نشان از حفظ حجاب و پوشش مناسب به ویژه توسط زنان ایرانی دارد، با آمدن اسلام به این سرزمین و به عنوان کامل‌ترین دین، حجاب هم به عنوان یکی از دستورات الهی به شکل کامل‌تر مطرح شده و از آن زمان به بعد، داشتن پوشش برای زنان ایرانی شکلی آمیخته با فرهنگ ملی و آموزه‌های دینی پیدا کرد.

زنان استان بوشهر دارای پیشینه تاریخی درخشان

بوشهر از استان‌های مهاجر پذیر است و به دلیل مراوده با سایر کشورها، موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و نوع فعالیت داری نوع پوشش متناسب با این شرایط بوده و در این پوشش‌ها همواره توجه به حفظ اصالت، عفاف، حجاب و پوشیده بودن بدن در میان زنان و مردان این دیار مورد توجه بوده است.

زنان استان بوشهر در تاریخ باشکوه و استعمارستیز این استان دارای پیشینه درخشانی هستند و حماسه‌های تاریخی از حضور بانوان این دیار در کنار مردان برای حفاظت از این سرزمین در برابر متجاوزان و استعمارگران بر پیشانی تاریخ ثبت و ضبط شده است.

حضور چشمگیر بانوان این خطه از سرزمین کهن ایران همواره با حفظ پوشش مناسب، عفت، شرافت، عزت مندی، پاکدامنی، رعایت عفاف و حجاب در صحنه‌های مختلف دینی، ملی، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی بیانگر فرهنگ غنی مردم این دیار و دیدگاه بلند آنها است که ریشه در اصالت آنها دارد.

نوع پوشش زنان و مردان در این استان در دوره‌های مختلف و در میان اقوام و ملیت‌های که در این استان حضور داشته‌اند در نوع خود بسیار متنوع و زیبا و متناسب با فعالیت‌های آنها بوده است.

اجزای لباس محلی بوشهر

بانوان معمولاً در بوشهر پیراهن بلند دورچین به همراه عبای سیاه یا چادر محلی، مقنعه نازک سیاه رنگ، روبنده نازک، شلوار چیت و نوعی کفش به نام «کوش» می‌پوشیدند و پیراهن رسمی آنها لباسی به نام لباس عربی بوده است.

زنان در منطقه دشتستان نیز دامنی پر چین به نام «شلوار باز» می‌پوشیدند و پیراهن آنها هم رنگی بوده است.

در مناطق عشایری و کوهستانی لباس‌هایی به نام محلی «ماند» توسط زنان پوشیده می شده است که در مناطقی از استان همچنان حفظ شده است.

در میان مردان نیز پوشیدن لباس بلندی به نام «دشداشه» که بیشتر در مناطق جنوبی کشور و کشورهای عربی پوشیده می‌شود از لباس‌های رایج بوده است همچنین پوشیدن لنگی که در زبان محلی به آن «لنگوته» می‌گویند و دور کمر و پاها را می‌پوشاند در مناطق ساحلی رواج داشته است که روی شلوار بسته می‌شود.

همچنین مردان در زیر پیراهن خود لباس آستین کوتاه سفید می‌پوشیدند و برای پوشاندن سر خود از گرما و شدت تابش خورشید سرپوشی سفید به نام «عرقچین» استفاده می‌کردند.

پوشیدن عبا بر روی لباس نیز به ویژه در بین افرادی که از نظر اجتماعی و علمی در موقعیت بالاتری قرار داشته‌اند مرسوم بوده است.

فرهنگ پوششی بوشهر تلفیقی است

مدیر بنیاد ایرانشناسی شعبه بوشهر اظهار داشت: در استان بوشهر به دلیل مهاجرپذیر بودن و حضور اقوام و ملیت‌های مختلف یک فرهنگ ترکیبی ایجاد شده است و تحت تأثیر حضور این اقوام و ملیت‌های گوناگون، لباس‌ها و نوع پوشش نیز در میان مردم، هم زنان و هم مردان متنوع بوده است.

عبدالکریم مشایخی افزود: برای مثال در گذشته مردان بوشهری اغلب لباسی یکدست سفید شامل کت، شلوار، پیراهن، کلاه، جوراب و کفش سفید می‌پوشیدند.

وی گفت: در میان زنان نیز در دوره‌هایی مانند قاجار و یا رژیم پهلوی به دلیل تسلط دوره حدود 100 ساله عرب‌ها و خاندان «آل مذکور» بر این منطقه، پوشش خاص این دوره رواج یافته و حتی در عکس‌های این دوران زنانی با برقعه دیده می‌شوند در حالی که در لباس بوشهری برقعه وجود ندارد.

مدیر بنیاد ایرانشناسی شعبه بوشهر گفت: اما زنان معمولاً در حریم خانواده خود، لباس‌هایی رنگی می‌پوشیدند یا حجاب و مقنعه ای که به سر داشتند نوعی مقنعه ملیله دوزی شده و دارای تزئینات حتی با نقره بوده است.

وی یادآور شد: بنابراین به همه این دلایل بسیار سخت است که به صراحت بتوان گفت لباس زنان بوشهری در یک دوره تاریخی صرفاً گونه خاص بوده، بلکه فرهنگ پوششی استان بوشهر در دوره‌های مختلف یک فرهنگ تلفیقی و ترکیبی است.

حجاب همواره در میان مردم بوشهر وجود داشته است

وی با تاکید بر اینکه فرهنگ پوشش و حجاب همواره و در همه دوره‌ها در استان بوشهر وجود داشته است، گفت: علیرغم همه این تنوع پوشش‌ها، فرهنگ پوشش و رعایت حجاب همواره و در همه دوران‌ها در بوشهر وجود داشته است اگر چه در دورانی مانند پهلوی لباس‌های جدید رواج یافت اما خانواده‌های اصیل بوشهری هرگز زیر بار این نوع پوشش نمی‌رفتند و حتی در مدارس سعی می‌کردند پوشش اسلامی خود را کامل رعایت کنند.

مشایخی با بیان اینکه با نگاهی به پیشینه تاریخی ایران باستان حفظ پوشش و حجاب نه در بوشهر بلکه در تمام ایران وجود داشته است خاطرنشان کرد: زن ایرانی همواره و در همه دوران‌های تاریخی کوشیده حجاب و پوشش خود را حفظ کند.

عفاف و حجاب امری فطری، قرآنی و تمدنی است

یکی از فعالان فرهنگی استان بوشهر  اظهار داشت: حجاب مظهر حفظ عزت و کرامت انسانی در برابر آسیب‌های بیرونی که ممکن است فرد را مورد تعرض قرار دهد.

نصرالله شفیعی با بیان اینکه خداوند وظیفه پوشش و حجاب را بر عهده عقل و اراده انسان گذاشته است گفت: کسی که حجاب و پوشش را رعایت می‌کند یک عمل فطری انجام داده است و این پوشش نه یک «بار» بلکه یک «بال» برای تکامل انسان محسوب می‌شود.

شفیعی یادآور شد: از سوی دیگر از آنجا که آموزه‌های قرآن کریم ریشه در فطرت انسان دارد، امر به حجاب در قرآن کریم بیان شده و در 2 آیه در یک جا با تعبیر «خمار» یا «خمر» و در جایی با تعبیر «جلابیب» که جمع جلباب است که هر دو به معنای پوششی که انسان را حفظ می‌کند، بیان شده است.

این فعال فرهنگی اضافه کرد: علاوه بر امر فطری و دستورات قرآنی و دینی، ما ایرانی هستیم و در یک نگاه به ریشه تمدنی ایران باستان دیده می‌شود که زنان ایرانی همواره بر مبنای ندای فطری خود دارای پوشش و حجاب بوده‌اند و در هیچیک از آثار باستانی حتی یک زن بی حجاب دیده نمی‌شود و در کتیبه‌های تاریخی آنجا که تصاویر زنان گذاشته شده همگی نشان دهنده زنانی با حجاب لازم است.

شفیعی بیان کرد: بر اساس همه این موارد حجاب یک امر فطری، قرآنی و تمدنی و ریشه در تمدن ایران باستان دارد و با هر نگاه به مسئله حجاب دیده می‌شود که رعایت حجاب یک امر عقلانی است.

زنان بوشهر حجاب را ارزش برای خود می‌دانند

وی گفت: حجاب دارای جنبه دینی و اسلامی، ایرانی و ملی و بومی است و به طور کلی زنان استان بوشهر حجاب را به عنوان نماد شخصیت، عفت، و حیثیت و ارزش برای خود از قدیم تا کنون حتی در دوران طاغوت دانسته و رعایت کرده و می‌کنند و برای مثال در دوران طاغوت علیرغم تبلیغات شدید رژیم علیه حجاب ولی زنان استان بوشهر در آن شرایط سخت نیز حجاب خود را که نمادی از ارزش و شخصیت آنها بود حفظ می‌کردند.

لباس‌های پوشیده سنتی الگوی تولیدکنندگان

یک تولید کننده پوشاک در استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در تاریخ ایران و دوران‌های مختلف رعایت عفاف و حجاب در کشور ما وجود داشته و زنان ایرانی حجاب را رعایت می‌کردند.

سجاد سلیمی پور افزود: در ایران پوشش‌های کامل مخصوصاً دامن‌های چند لایه برای زنان مرسوم بوده است و از آنجا که بانوان اغلب در کارهای بیرون از خانه نیز کمک و همکاری می‌کردند، این لباس‌ها به گونه‌ای به صورت چندلایه طراحی و دوخته و قرار گرفته که به هیچ عنوان برجستگی‌های بدن را نمایان نکند.

این تولیدکننده و فعال حوزه پوشاک بیان کرد: نمونه این لباس‌ها را امروز در لباس عشایر می‌توان دید که حداقل شامل چهار لایه لباس است که باعث می‌شود به هیچ عنوان اندام یک زن نمایان نشود.

حجاب و عفاف در فرهنگ و تمدن مردم بوشهر در هم آمیخته شده است و علیرغم وجود خرده فرهنگ‌های مختلف و ورود مردم از فرهنگ‌های گوناگون به این استان اما زنان محجبه این استان نمادی از زنان ایرانی محسوب می‌شوند که حجاب را زینت خود می‌دانند.